De toekomst van de AOb

Ik heb me verkiesbaar gesteld voor het Dagelijks Bestuur van de Algemene Onderwijsbond. Ik heb mijn standpunten al eerder toegelicht in mijn brief en onder andere dit blog.[i] En ik publiceerde eind 2017 al uitgebreider over de toekomst van de AOB.[ii] Ik heb dit stuk gebruikt ter voorbereiding van de verkiezingsdebatten in de verschillende rayons en publiceer het nu ook op mijn blog. Een aantal van deze ideeën zijn natuurlijk al onderwerp van gesprek op de aankomende Algemene Vergadering (AV).

Dit stuk is ook te downloaden via: http://bit.ly/2NX9nPD

Vragen rayon Noord

Zoals jullie misschien al wel weten is de AOb met een veranderingstraject bezig. Het luisteren naar de leden en hoe bewerkstelligen we inspraak is een speerpunt sinds PO in actie. Hoe zou jij dat in een democratische structuur vertalen? Hoe plaats jij de rayons, de sectoren en de groepen/ afdelingen in deze structuur?

Als we klagen dat docenten te weinig gehoord worden op scholen- bij besturen en in het systeem – dan zou een vakbond juist het goede voorbeeld moeten geven. Alle leden moeten makkelijker en directer kunnen meepraten en meebeslissen over het beleid van de vakbond. Het argument dat je je eerst moet inlezen gaat wat mij betreft niet op. Leraren hebben vanuit de praktijk en hun opleiding expertise en die moet je serieus nemen. Door een open debat en inspraak ga je je informeren en word je geïnformeerd. Zo komt de vereniging tot leven.

We hebben over de hele wereld ook te maken met een steeds minder democratisch wordende wereld, de zogenaamde democratic decline. Democratie is meer dan vier jaar stemmen, het moet ook tot leven komen in ons dagelijks leven, op de werkvloer en dus ook binnen de vakbond. Het is van levensbelang voor een vitale democratie en tegen het opkomend cynisme en populisme.

Aan de andere kant is een actief kader van een vereniging ongelooflijk belangrijk. Het is de ruggengraat van een vereniging. De rayons, sectoren en groepen moeten daarom ook een actieve stem houden. Daarbij moeten we kijken hoe zich dat verhoudt tot de Algemene Vergadering. Ik vind het bijvoorbeeld logisch dat de verkiezingen van het hoofdbestuur open wordt gesteld zodat alle leden mee kunnen stemmen. Dat kan bijvoorbeeld via een E-democratie platform als Consul of Open Social. [iii] De AOb zou met een klein aantal onderwerpen – bijvoorbeeld over het curriculum of internationale aspecten- snel met nieuwe vormen van besluitvorming of aanbevelingen kunnen experimenteren.

Vertrouw de leden en laat ze meestemmen in de Algemene Vergadering en bij verkiezingen.
Koester de bestaande structuren door de onder andere voorbereiding bij sectoren, rayons en groepen te houden.
Maak gebruik van nieuwe technologie om iedereen mee te laten doen. Die technologie kan zowel bij de gremia als bij de Algemene Vergadering gebruikt worden.

Vragen rayon Zuid en Oost

Het imago van vakbonden staat regelmatig ter discussie. De vakbonden zouden niet meer de vertegenwoordigers van de beroepsgroep zijn. Te weinig leden en te weinig bereiken door polderen. Hoe reageer jij op deze opmerkingen van niet- leden en sommige van onze leden En waarom?

Een belangrijk onderdeel en het bestaansrecht van de vakbond zijn de leden. Op welke manier overtuig jij niet-leden van het belang van het lidmaatschap van onze bond? Nieuwe leden binnenhalen is een ding, maar hoe houd je de leden vast. Hoe houd jij als bestuurder de achterdeur dicht?

Om een voorbeeld te nemen: ik heb twee jongere collega’s die allebei lid zijn uit overtuiging. Ze geloven in het belang van vakbonden, maar ze hebben geen enkele band met de AOb als vereniging. Daar maak ik me zorgen om. Ze lezen het onderwijsblad wel

oppervlakkig, maar daar houdt het wel mee op. En dat terwijl ze juist de ideale actievere leden zouden moeten zijn.

Met alleen maar een dienstverleningsverhaal red je het niet, mensen willen onderdeel zijn van een groter verhaal, een gedeelde identiteit. Dat was voor mij ook de reden om Het Alternatief: weg met de afrekencultuur van het onderwijs en Flip the System: changing education from the ground up samen te stellen. Die bredere visie op een sterke beroepsgroep zou juist ook het verhaal van de vakbond moeten zijn. Dat verhaal moet samen met de leden worden gemaakt en worden uitgedragen. Het zou de kern van een onderwijsvakbond moeten zijn. Dat mag ook gaan over de vakbond als cruciaal instituut in een democratie en als hoeder van het gelijkheidsideaal. Deze visie (dus meer dan dienstverlening en arbeidsvoorwaarden alleen) moet al op de lerarenopleidingen worden gehouden.

Zoals ik hierboven ook al uitlegde zouden leden een meer directe stem moeten krijgen in het reilen en zeilen van de bond, daarmee identificeren meer leden zich met de bond. De meeste voorstellen in dit stuk versterken de verbinding met de leden.

Alhoewel ik het qua onderwijsinhoud niet altijd met Beter Onderwijs Nederland (BON) eens ben, heb ik veel respect voor hun jaarlijkse congres, dat is inhoudelijk erg sterk en zwengelt de discussie aan. Vergaderingen van de AOb worden niet goed bezocht en met name jongere collega’s zijn op een hand te tellen. Verenigingsactiviteiten zouden ook meer op een zaterdag gehouden kunnen worden. Een congres als ResearchEd, maar ook de Meetups in het land laat zien dat leraren – en ook OOP – zich daar prima in kunnen vinden. Toen David Edwards (Secretaris Generaal EI) en Howard Stevenson kwamen praten over een sterke beroepsvorming, vakbondsvernieuwing en internationale ontwikkelingen– het grote verhaal – had dat voor een publiek van 500-1000 leden gemoeten. Elke leraar had dat eigenlijk moeten horen. Dit soort inhoudelijke en inspirerende sessies spreekt leden enorm aan en betrekt ze weer bij de vereniging. Niet alleen dat, laat leden zelf ook inhoudelijke sessies organiseren, geef ze een podium waarin ze hun werk kunnen delen en betrek ze concreet bij specifieke onderwerpen zonder dat ze in inspraakorganen moeten gaan zitten.

Bouw aan het grote verhaal
Betrek lerarenopleidingen
Grote verenigingsactiviteiten op zaterdag
Organiseer een groot congres over de toekomst van het leraarschap
Maak het inhoudelijk interessant om te komen
Geef leden een podium
Maak een online sociaal platform (bijvoorbeeld Consul of Open Social)

Vragen rayon Zuidwest

De Algemene Onderwijsbond is een vakbond die zowel arbeidsvoorwaardelijk als onderwijsinhoudelijk als belangenbehartiger optreedt. Wat weegt voor jou zwaarder en waarom? Welke prioriteiten moet de AOb stellen op gebied van onderwijsinhoud? En welke op het gebied van arbeidsvoorwaarden?

Beide zijn belangrijk en heel nauw met elkaar verbonden. De AOb doet nu al veel aan het arbeidsvoorwaardelijke, en ook daar is nog veel te winnen. Maar het onderwijsinhoudelijke – de ingang voor veel leraren- moet versterkt worden. Leraren ontlenen hun identiteit mede aan hun beroep.[iv] Dat is bij leraren misschien nog wel meer het geval dan bij andere beroepen. Onderwijsinhoud hoort van oudsher ook bij lerarenvakbonden. Het is de ingang tot meer betrokkenheid.

De communciatie moet daarvoor worden aangepast. Niet meer alleen een nieuwsbrief van bijvoorbeeld de groep internationaal. De verschillende onderdelen van de AOb moeten een inhoudelijk en sociaal platform hebben dat onderdeel uitmaakt van een groter AOb/vakbondsplatform. Maak de AOb daarmee ook een intellectuele voorhoede van het beroep. Een van de redenen om de website onderzoekonderwijs met Dick van der Wateren te starten was omdat ik het gat tussen praktijk en onderzoek miste. Blogs, meetups, boeken, langere beschouwingen trekt de nieuwsgierige en activistische voorhoede van ons beroep aan. Geef dat de ruimte. Het blad American Educator van de American Federation of Teachers (AFT) kan als voorbeeld dienen. Waarschijnlijk een van de meest gelezen artikelen door leraren wereldwijd is Principles of Instruction: Research-Based Strategies That All Teachers Should Know van Barak Rosenshine. Daarmee geef je het goede voorbeeld

Kijk en leer van de eigen geschiedenis, van het buitenland. Maak dat zichtbaar.
Maak naast het Onderwijsblad een ‘longread’ magazine op de website – met discussiemogelijkheid- van en door leden, plus bekende leraren, onderzoekers en denkers. Ook uit het buitenland.

Beroepsvorming en onderwijsinhoudelijk betekent ook dat je de kwaliteit van je eigen beroep hoog houdt. Nu de Onderwijscooperatie ter ziele is, blijft er wel degelijk nog behoefte aan de discussie over wat een goede leraar is en om die kwaliteit te verwoorden. Het verplichte register – gekoppeld aan uren tellen- was overduidelijk de verkeerde weg. Het moet vrijwillig zijn en aansluiten en dienstbaar zijn aan de praktijk. Een aantal vakbonden in het buitenland hebben een eigen ethische code en soms ook hun eigen standaarden opgesteld. We kunnen hier in Nederland voortbouwen op werk wat al 10 jaar gedaan is. Laat de AOb in ieder geval beginnen met een ethische code. Daarmee geven we het goede voorbeeld. De Comenius Oath – de ethische code van de Finse lerarenvakbond OAJ – zou daarbij als voorbeeld en eerste stap kunnen dienen.[v] Ik heb daar in deze blogs meer over geschreven.[vi]

Ik sta op zich achter de ideeën van het nieuw voorgestelde lerarencollectief, maar ik heb er nog wel veel vragen over. Het gaat mijns inziens alleen werken als er ook een sterke vakbond is. Er zijn niet zoveel succesverhalen van sterke beroepsverenigingen in het buitenland. Schotland dat als voorbeeld wordt voorgehouden heeft niet alleen een sterke beroepsvereniging, maar ook een hele sterke vakbond: Education Institute Scotland (EIS) met een lidmaatschap dat rond de 85% ligt. Het kan alleen werken als de leden die zich actief inzetten voor een beroepsvereniging, zich ook voor een sterke vakbond gaan inzetten. Zie dit blog voor een uitgebreidere analyse.

Ga aan de slag en stel zelf beroepsethische code voor leden op.
Werk eventueel daarna per sector standaarden uit die leden vrijwillig kunnen naleven.
Werk eventueel samen met het nieuwe lerarencollectief, mits dat engagement twee kanten opgaat.

Vakinhoud is ook iets wat ons verbindt, maar waar we als beroepsgroep als geheel te weinig in optrekken. Hoe Curriculum.nu/Onderwijs 2032 is opgezet – en de inhoudelijke richting – is een voorbeeld van hoe het niet moet. Maar het gaat wel elke leraar aan en het kan grote invloed hebben op ons werk.

Het zou wel goed zijn als de vereniging hier een duidelijk standpunt over ontwikkelt dat gedragen wordt door de leden. De AOb heeft alle bloedgroepen in het onderwijs in zich – van traditioneel tot vernieuwend. Van primair onderwijs tot wetenschappelijk onderwijs. Dat is een kans. We moeten onafhankelijk van de overheid veel meer een mening vormen en dat kan een voorhoede van leraren aanspreken. Uiteraard in samenwerking met vakverenigingen.

Ten slotte is de AOb de enige lerarenorganisatie die internationaal georganiseerd is via Education International. Naar aanleiding van de TEN Global pilot zal er in Bangkok op World Congress een resolutie komen om een voorhoede van lerarenvakbonden en hun leden internationaal verder te organiseren. Dat geeft een unieke mogelijkheid om een wereldwijd lerarennetwerk op te zetten en om van elkaar te leren. Dat is een aantrekkelijke ontwikkeling voor ambitieuze en activistische leden.

Organiseer standpunten rondom de vakinhoud. Zie onder andere dit blog over het curriculum [vii]
Bouw mee aan een internationaal lerarennetwerk. Dat platform/software zou hier ook nationaal kunnen worden gebruikt.

Vragen rayon Noordwest

In de missie en visie staan de taken van de AOb beschreven. Naast het behartigen van de belangen van de leden, onderhandelt de bond bij de overheid en de werkgeversorganisaties namens en voor het ledencollectief, bijvoorbeeld over wet- en regelgeving en cao’s. Ook onderhandelt de bond bij schoolbesturen voor het collectief, bijvoorbeeld over ondernemings-cao’s en sociale plannen, en ondersteunt ze individuele leden, bijvoorbeeld bij kwesties als arbeidsconflicten. Verder biedt de bond ondersteuning aan de MR/ OR. Zijn verbeteringen en of veranderingen noodzakelijk om een toekomstbestendige organisatie te worden? En welke zou jij in willen brengen?

De link tussen het klaslokaal en andere niveau’s in onderwijs is cruciaal. De AOb geeft advies en ondersteuning aan individuele leraren en ondersteunt individuele MR’s. Dat moet ook zo blijven. Medezeggenschap is een van de professionele en democratische pilaren in ons onderwijs. Samen met het professioneel statuut kan het ertoe bijdragen dat leraren hun professionele en collectieve autonomie versterken. Tegelijkertijd moeten we niet alleen inzetten op een instrumentele, technische benadering van medezeggenschap, maar ook veel meer het gesprek in scholen zelf en tussen leraren van verschillende scholen stimuleren. De inzet op werkdrukmiddelen in het primair onderwijs is daar een goed voorbeeld van.

Medezeggenschap moet voor de AOb niet alleen vraaggestuurd zijn, maar ook veel meer gebruik maken van de leden en netwerken om een community op te bouwen. Hoe werk je aan die professionele cultuur? Waar loop je tegenaan? Hoe betrek je iedereen op school hierbij? Die netwerken kunnen online en bijvoorbeeld binnen gemeentes worden georganiseerd. Op deze manier wordt ook de AOb weer een zichtbare vereniging waardoor het ook weer makkelijker zou moeten worden om vertegenwoordigers van de AOb binnen scholen te organiseren.

Er zijn bij ons op school ook consulenten langsgeweest om actiemateriaal af te geven, maar het personeel was verder niet op de hoogte dat consulenten langs kwamen. Een gemiste kans. Er had ook een personeelsbijeenkomst georganiseerd kunnen worden om het belang staking te bespreken en stakers in te schrijven. Daarvoor heb je echter ook vertegenwoordigers op scholen nodig. Dit is geen individuele kritiek op de consulenten, ik weet dat het vaak niet makkelijk is om scholen binnen te komen (een voorbeeld van een disfunctionele organisatie!). Maar we moeten wel kritisch kijken hoe de AOb georganiseerd is. Bouw aan een vertegenwoordigers/MR netwerk, organising in de scholen. Een aantal consulenten kan dan ook een andere invulling geven aan het werk, meer een netwerkcoordiator worden, een mooie nieuwe uitdaging.

De organisatiegraad en actiebereidheid in het VO en andere sectoren zal ook toenemen, de actiebereidheid loopt nu erg achter bij het Primair Onderwijs, dat is een teken aan de wand hoe ver die sectoren nog te gaan hebben. Zo kan ook veel directere ruggenspraak met de achterban gedurende de onderhandelingen worden georganiseerd, naar voorbeeld van PO in Actie.

In Utrecht staat ons hele grote veranderingen te wachten door de enorme leerlingengroei. Dat betekent een grote groei van scholen, en scholen die worden opgesplitst in verschillende locaties. Dat grijpt fors in, in het werk van leraren en daar maken heel veel collega’s zich zorgen om. Wij zitten daarbij niet als collectief aan tafel en we weten ook niet hoe collega’s op andere scholen daarover denken. De situatie in Utrecht zou als pilot kunnen worden aangegrepen om leraren beter te organiseren binnen netwerken en om weer overal AOb-vertegenwoordigers te krijgen. Door de ondersteuning van het landelijke kantoor en centrale ligging kan het snel wat van de grond komen. De geleerde lessen kunnen daarna over het hele land worden verspreid.

Bouw MR-netwerken uit, minder vraag- en zendgestuurd, en met actieve AOb-vertegenwoordigers op elke school.
Pilot gemeente Utrecht (of ergens anders), leren en dan verder uitrollen.
Online- en gemeentelijk platform om netwerken vorm te geven
Platform kan ook voor sectorale, groepen, rayons worden gebruikt.
Meer- en directe ruggenspraak leden over cao-onderhandelingen.

Slotvraag op alle bijeenkomsten

Wat zou jij als je gekozen wordt als eerste aanpakken?

Veel van deze voorstellen kunnen op een laagdrempelige manier – bijvoorbeeld via Facebookgroepen uitgeprobeerd worden, alhoewel ik Big Tech om verschillende redenen een grote bedreiging vindt. Dus ik zou voorstellen om veel kleinschalige pilots uit te proberen en als het werkt in beleid om te zetten. Het is ook een kwestie van momentum en energie creëren. Die energie is er nu met de landelijke acties.

Het opbouwen van het ‘MR-netwerk’/vertegenwoordiging op scholen zou bij mij prioriteit hebben. Dus een pilot rondom zo’n netwerk, in Utrecht of een andere gemeente, zou mijn voorkeur hebben. Dit vormt dan het begin van een vernieuwing die meerdere jaren in beslag zal nemen. In Los Angeles is de UTLA aan soortgelijke hervormingen begonnen en dat heeft na vier jaar geresulteerd in een krachtige, zichtbare en genetwerkte vakbond die ook een vuist kon maken toen grootschalige acties nodig waren.[viii] Een vertegenwoordiger van een zelfbewuste en activistische beroepsgroep.

[i] Evers, J. Verkiesbaar voor het AOB bestuur (2019) http://www.jelmerevers.nl/2019/02/verkiesbaar-voor-het-aob-bestuur/

[ii] Evers, J. Leraren aller landen verenigt u! (2017) https://onderzoekonderwijs.net/2017/11/11/leraren-aller-landen-verenigt-u/

[iii] Consul http://consulproject.org/en/#

[iv] Nieuwe belangrijke EI studie: Cordinglee, F. et all ‘Constructing Teachers Professional Identities’ (2019) https://eiie.sharepoint.com/sites/eiwebsite/Shared%20Documents/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2Feiwebsite%2FShared%20Documents%2FDocument%20download%2F2019_EI_Research_Constructing_Teachers_Professional_Identities_final%2Epdf&parent=%2Fsites%2Feiwebsite%

[v] Evers, J. Growing the profession: the professional standards conundrum (2017) https://worldsofeducation.org/en/woe_homepage/woe_detail/15802/protecting-and-growing-the-profession-the-professional-standards-conundrum-by-jelmer-evers

[vi] Evers, J. Het Lerarenregister 2: een goede leraar (2016) https://onderzoekonderwijs.net/2016/11/30/het-lerarenregister-2-een-goede-leraar/

Evers, J Het Lerarenregister 3: de toekomst van het leraarschap (2016) https://onderzoekonderwijs.net/2017/01/16/het-lerarenregister-3-de-toekomst-van-het-leraarschap/

[vii] Evers, J. Curriculum als brug naar beter onderwijs. (2016) https://onderzoekonderwijs.net/2016/04/18/het-curriculum-als-brug-naar-beter-onderwijs/

[viii] Jaffe, S. The Radical Organizing That Paved the Way for LA’s Teachers’ Strike. The Nation. (2019) https://www.thenation.com/article/los-angeles-teachers-strike-utla-organizing-solidarity/